Sleutelcompetentie: burgerschap
De burgerschapscompetentie bestaat uit zeven bouwstenen.
Identiteit
In de eerste bouwsteen staat het concept identiteit centraal. De kenmerkende dynamiek en gelaagdheid van (eigen) identiteiten komen aan bod. Daarnaast gaat de aandacht naar de impact van identiteit op relaties. De leerlingen onderscheiden zowel persoonlijke identiteit als groepsidentiteit en onderzoeken hoe verschillende lagen van identiteiten elkaar beïnvloeden aan de hand van concepten zoals verbondenheid, solidariteit, discriminatie en wij-zij-denken.
Diversiteit in de klas
De tweede bouwsteen betreft het omgaan met diversiteit in het samenleven en samenwerken. Hierbij horen basisvaardigheden zoals constructief denken en handelen op basis van wederkerigheid en gepast reageren op uitsluitingsgedrag. De leerlingen leren daarbij kritisch reflecteren over de voordelen en de uitdagingen verbonden aan diversiteit. Ook de mechanismen achter onverdraagzaamheid, discriminatie en racisme komen hier aan bod, zowel op basis van historische als actuele voorbeelden.
Leerlingen gaan in dialoog
De volgende bouwsteen omvat het geïnformeerd, beargumenteerd en constructief in dialoog gaan met elkaar. Leerlingen komen op voor hun eigen opvattingen en belangen. Ze leren hoe ze hun eigen mening kunnen onderbouwen en goed kunnen argumenteren. Ze leren het onderscheid maken tussen feiten en mening, realiteit en fictie. Ze leren ook hoe ze drogredeneringen kunnen doorprikken.
Deel zijn van onze samenleving
De vierde bouwsteen betreft het actief participeren aan de samenleving, rekening houdend met de rechten en plichten van iedereen binnen de rechtsstaat. De leerlingen ontwikkelen hierbij het vermogen om zich voor de publieke zaak in te zetten, om solidariteit aan de dag te leggen en belangstelling te tonen voor het oplossen van problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken. Daarbij krijgen de leerlingen kennis mee over de rol en verantwoordelijkheden van individuen en groepen zoals vrijwilligers, verenigingen en middenveldorganisaties. Ook leren ze over inspraak, participatie en besluitvorming.
Aandacht voor duurzaamheid
Leerlingen moeten ten vijfde ook inzicht hebben in de wederzijdse invloed tussen maatschappelijke domeinen en ontwikkelingen en de impact ervan op de (globale) samenleving. Belangrijk hierbij is dat leerlingen inzicht krijgen in de complexiteit en verwevenheid van duurzaamheidskwesties. Daarbij gaan leerlingen kritisch reflecteren over duurzame ontwikkeling en de methodiek van systeemdenken toepassen op duurzaamheidskwesties. De beoogde attitude is het handelen met het oog op duurzame ontwikkeling.
Leren over ons politiek systeem
Daarnaast komt democratische besluitvorming op lokaal, nationaal en internationaal niveau onder de aandacht. Het gaat hier over de organisatie en werking van het politieke systeem. Thema’s die hier aan bod komen zijn overheden en macht, breuklijnen en ideologieën, politieke partijen en verkiezingen. Ook besteden de leerlingen aandacht aan de randvoorwaarden om te kunnen spreken van democratische besluitvorming, zoals transparantie en persvrijheid.
Belang van democratie
Met de laatste bouwsteen krijgen leerlingen inzicht in de democratische principes en de democratische cultuur. De focus ligt hierbij op mensen- en kinderrechten, sociale rechtvaardigheid, de welvaartsstaat, de rechtsstaat en de werking van het rechtssysteem.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
De rol van Vlaanderen in het EU-voorzitterschap
Van 1 januari tot 30 juni 2024 is België voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Ook Vlaanderen zal daarin een belangrijke rol spelen. Zo zal het België vertegenwoordigen als voorzitter voor de …
Video -
Hoe geeft Vlaanderen vorm aan het Belgisch EU-beleid?
Als deelstaat van België speelt Vlaanderen een essentiële rol in het EU-beleid van het land. Deze video legt uit hoe onze unieke staatsstructuur het mogelijk maakt voor Vlaanderen om zoveel impact te hebben op het EU-beleid en hoe de …
Video -
Climate change: Brochure
Tsjechische brochure waarin uitgelegd wordt hoe en waarom onderwijs over de klimaatverandering belangrijk is.
ArtikelLeerkracht -
Sleutelcompetentie Burgerschap Taxonomie Bloom: Grondplan
Met de modernisering van het secundair onderwijs in Vlaanderen werden nieuwe eindtermen vastgelegd. In tegenstelling tot vroeger zijn de eindtermen niet langer onderverdeeld in vakken, maar gebaseerd op zestien sleutelcompetenties.
Om de …
Downloadbaar lesmateriaalAnder -
Burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties inzake samenleven: Leerlijn
Met de modernisering van het secundair onderwijs in Vlaanderen werden nieuwe eindtermen vastgelegd. In tegenstelling tot vroeger zijn de eindtermen niet langer onderverdeeld in vakken maar gebaseerd op zestien sleutelcompetenties. Om de …
Downloadbaar lesmateriaalAnder -
Betrokkenheid verhogen met vragenlijst of stellingenspel: Lesfiche 8.2
In dit uitgewerkt lesvoorbeeld zie je hoe een game ingezet kan worden in je les. De lesfiche bevat informatie over wanneer en waarom je dit soort les zou gebruiken en hoe de les er concreet uitziet. De games die je voor deze les kan …
Downloadbaar lesmateriaal (7)Leerkracht -
ED TV, eenzaamheid: Miniserie
Je kan deze miniserie gratis bekijken. Aan elke miniserie is een volledig uitgewerkt, didactisch lespakket gekoppeld.
Surf voor meer info naar Thema eenzaamheid. Maak kennis met Merel. Zie je haar staan? Ja? Dat is goed, want blijkbaar is ze voor …
Video (4) -
ED TV, Tafel voor 4: Didactische serie met lespakket over gezonde voeding
Deze miniserie kan je gratis bekijken. Aan elke miniserie is een volledig uitgewerkt, didactisch lespakket gekoppeld.
Surf voor meer info naar thema gezonde voeding.
Het verhaal van Tafel voor 4 raakt het thema gezonde voeding aan. We volgen …
Video (3) -
ED TV, Join(T) Us: Didactische serie over drugs
Je kan deze miniseries bekijken via een schoolabonnement van ED TV. Aan elke miniserie is een volledig uitgewerkt, didactisch lespakket gekoppeld.
Surf voor meer info naar thema drugs. Dit is het verhaal van Jasper die samen met zijn vriendin …
Video -
KLAAR over KLAAR
Korte video van KLAAR waarin uitgelegd wordt wat KLAAR is en wat KLAAR doet.
Je vindt deze video's op VRTNWS en op Het Archief voor Onderwijs.
Video -
Reisdagboek van Odysseus
Deze dynamisch reflectie-toolkit werd ontwikkeld voor leerkrachten om een democratisch klasklimaat in het kader van burgerschapseducatie te bevorderen en te evalueren (via zelf-evaluatie).
Downloadbaar lesmateriaal (4) -
Tom Uytterhoeven: Podcast
'Burgerschap is niet alleen leerlingen wegwijs maken in de wereld zoals die vandaag is, maar hen ook in staat stellen om in te grijpen op die samenleving; om de samenleving zoals die nog niet is te verbeelden. Dat mag niet bij mooie woorden …
Audio