Sleutelcompetentie: burgerschap
De burgerschapscompetentie bestaat uit zeven bouwstenen.
Identiteit
In de eerste bouwsteen staat het concept identiteit centraal. De kenmerkende dynamiek en gelaagdheid van (eigen) identiteiten komen aan bod. Daarnaast gaat de aandacht naar de impact van identiteit op relaties. De leerlingen onderscheiden zowel persoonlijke identiteit als groepsidentiteit en onderzoeken hoe verschillende lagen van identiteiten elkaar beïnvloeden aan de hand van concepten zoals verbondenheid, solidariteit, discriminatie en wij-zij-denken.
Diversiteit in de klas
De tweede bouwsteen betreft het omgaan met diversiteit in het samenleven en samenwerken. Hierbij horen basisvaardigheden zoals constructief denken en handelen op basis van wederkerigheid en gepast reageren op uitsluitingsgedrag. De leerlingen leren daarbij kritisch reflecteren over de voordelen en de uitdagingen verbonden aan diversiteit. Ook de mechanismen achter onverdraagzaamheid, discriminatie en racisme komen hier aan bod, zowel op basis van historische als actuele voorbeelden.
Leerlingen gaan in dialoog
De volgende bouwsteen omvat het geïnformeerd, beargumenteerd en constructief in dialoog gaan met elkaar. Leerlingen komen op voor hun eigen opvattingen en belangen. Ze leren hoe ze hun eigen mening kunnen onderbouwen en goed kunnen argumenteren. Ze leren het onderscheid maken tussen feiten en mening, realiteit en fictie. Ze leren ook hoe ze drogredeneringen kunnen doorprikken.
Deel zijn van onze samenleving
De vierde bouwsteen betreft het actief participeren aan de samenleving, rekening houdend met de rechten en plichten van iedereen binnen de rechtsstaat. De leerlingen ontwikkelen hierbij het vermogen om zich voor de publieke zaak in te zetten, om solidariteit aan de dag te leggen en belangstelling te tonen voor het oplossen van problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken. Daarbij krijgen de leerlingen kennis mee over de rol en verantwoordelijkheden van individuen en groepen zoals vrijwilligers, verenigingen en middenveldorganisaties. Ook leren ze over inspraak, participatie en besluitvorming.
Aandacht voor duurzaamheid
Leerlingen moeten ten vijfde ook inzicht hebben in de wederzijdse invloed tussen maatschappelijke domeinen en ontwikkelingen en de impact ervan op de (globale) samenleving. Belangrijk hierbij is dat leerlingen inzicht krijgen in de complexiteit en verwevenheid van duurzaamheidskwesties. Daarbij gaan leerlingen kritisch reflecteren over duurzame ontwikkeling en de methodiek van systeemdenken toepassen op duurzaamheidskwesties. De beoogde attitude is het handelen met het oog op duurzame ontwikkeling.
Leren over ons politiek systeem
Daarnaast komt democratische besluitvorming op lokaal, nationaal en internationaal niveau onder de aandacht. Het gaat hier over de organisatie en werking van het politieke systeem. Thema’s die hier aan bod komen zijn overheden en macht, breuklijnen en ideologieën, politieke partijen en verkiezingen. Ook besteden de leerlingen aandacht aan de randvoorwaarden om te kunnen spreken van democratische besluitvorming, zoals transparantie en persvrijheid.
Belang van democratie
Met de laatste bouwsteen krijgen leerlingen inzicht in de democratische principes en de democratische cultuur. De focus ligt hierbij op mensen- en kinderrechten, sociale rechtvaardigheid, de welvaartsstaat, de rechtsstaat en de werking van het rechtssysteem.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Kletskaarten: Verantwoord demonstreren
Op TV zien leerlingen regelmatig demonstraties en betogingen door burgers die aandacht vragen voor hun zaak. Helaas loopt het soms flink uit de hand met vernielingen en agressie. Wat moeten leerlingen hier van vinden? Waar liggen de …
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht, Ander -
Bompa Bockie: Kijk- en luisteropdracht
Kijk- en luisteropdracht bij de eerste aflevering van de serie Bompa Bockie. Leerlingen beantwoorden vragen over het leven van de oudere zorgvrager in een woonzorgcentrum.
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Europees burgerinitiatief: Educatieve toolkit
De educatieve toolkit van het Europees Burgerinitiatief (EBI) heeft tot doel leerlingen de kennis en vaardigheden bij te brengen die zij nodig hebben als actieve en betrokken EU-burgers. De toolkit is gericht op het Europees burgerinitiatief. Na …
WebsiteNieuwLeerkracht, Ander -
Het ontstaan van het Europa van vandaag: EU-pioniers
Heb je je ooit afgevraagd hoe het Europa van vandaag is beïnvloed en gevormd door pioniers uit het verleden? Waarom geloofden deze pioniers in een verenigd Europa voordat het bestond?
Volg deze negentig minuten durende workshop en help …
tot
Nascholing of activiteitNieuw -
Politiek links en politiek rechts: Audiovisueel lesmateriaal
In deze collectie vind je audio en video voor een les over het politieke spectrum. De redactie van Het Archief voor Onderwijs zocht naar sprekend beeldmateriaal en geknipte fragmenten om dit onderwerp voor de klas te brengen. Gebruik de collectie …
VideoNieuw -
12 points to … Israël?: Audiovisueel lesmateriaal
In deze collectie vind je audio en video voor een les over Eurovisie. De redactie van Het Archief voor Onderwijs zocht naar sprekend beeldmateriaal en geknipte fragmenten om dit onderwerp voor de klas te brengen. Gebruik de collectie om je les op …
VideoNieuw -
Aan tafel! Eten bij moslims, joden en christenen: Expo
Voor veel mensen bepaalt religie in grote mate wat je wel of niet mag eten en hoe iets bereid moet worden. Maar evengoed speelt voedsel of de onthouding ervan een belangrijke rol bij feesten, tradities en overgangsrituelen. In deze tentoonstelling …
tot
Nascholing of activiteitNieuw -
Veiligheid en gevaar: Knijpkaart
Knijpkaart met pictogrammen rond veiligheid, EHBO, AED, brandweer en politie.
Op deze manier leren de leerlingen spelenderwijs kennismaken met de pictogrammen.
Het materiaal is zelfcorrigerend.Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht, GOK- of zorgcoördinator, ondersteuner, … -
Thuis in Erfgoed: Audiovisueel materiaal
FARO maakte in kader van Erfgoeddag 2024 een audiovisuele collectie aan rond het jaarthema Thuis op Het Archief voor Onderwijs. Hierin bekijken we in zes delen hoe een thuisgevoel vorm krijgt: in de wijk, in taal en in verschillende …
Video -
Burgerbeweging Klimaan: Lokale klimaatprojecten
In deze webinar schetst Tris Segers, een medewerkster van Mechelse burgerbeweging Klimaan, hoe je zorgzaam kan omgaan met onze commons: grond, water, energie, mobiliteit, lucht enz. Ze illustreert dit aan de hand van enkele lokale projecten …
Video -
Recht-vaardig in de klas: Rollenspel
Dankzij Recht-vaardig in de klas leren leerlingen de uitdagingen van justitie van binnenuit kennen. Eerst bekijken en analyseren de leerlingen een fictief proces. Ze leren over de rollen van de verschillende betrokkenen (rechter, advocaat, …
Downloadbaar lesmateriaal -
Democracity: Inleefspel bij het bouwen van een democratische stad
De leerlingen vormen politieke partijen, ze verdedigen hun standpunten en prioriteiten bij het bouwen van een democratische stad. De leerlingen ervaren dat overleg, argumentatie, meerderheid en consensus nodig zijn in een democratische samenleving …
Downloadbaar lesmateriaal (3)